ﻣﻘﺪﻣﻪ

فرش اصیل ایرانی در طراحی داخلی ؛ ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﺮش ﺑﺎ ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﻮد اﻧﺴﺎن ﻋﺠﯿﻦ اﺳﺖ. ﺑﺸﺮ اوﻟﯿﻪ در ﻃﯽ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺑﻪ روش درﻫﻢ ﺗﻨﯿﺪن اﻟﯿﺎف ﮔﯿﺎﻫﯽ و ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺘﺎن، وﻧﺘﯿﺠﺘﺎ ﺻﻨﺎﯾﻌﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺳﺒﺪ ﺑﺎﻓﯽ آﺷﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد، و ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮي از ﭘﺸﻢ ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ زﯾﺴﺖ در ﺟﻮاﻣﻞ اوﻟﯿﻪ را داﺷﺘﻨﺪ،

ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ زﯾﺮ اﻧﺪازﻫﺎﯾﯽ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﻧﺮم را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ. )ﻟﻮﻟﻮﺋﯽ و اﺳﺪي، (1393

ﻓﺮش در اﯾﺮان از دﯾﺮﺑﺎز ﺟﺎﯾﮕﺎه وﯾﮋهاي داﺷﺘﻪ و اﯾﻦ از ﻗﺪﯾﻤﯽﺗﺮﯾﻦ اﺑﺰارآﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﺸﻒ ﺷﺪه ﮐﺎﻣﻼً ﭘﯿﺪاﺳﺖ. ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﮐﻬﻦ- ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺮش دﺳﺘﺒﺎف ﺟﻬﺎن ﮐﻪ ﭘﺎزﯾﺮﯾﮏ ﻧﺎم دارد ﻧﯿﺰ در ﺧﺎك اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﮐﺸﻒ و ﺑﻪ ﻧﺎم اﯾﺮان ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺮش اﯾﺮاﻧﯽ ﻗﺪﻣﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻃﻮﻻﻧﯽ دارد. ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻧﻮاع ﻃﺮحﻫﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺮش و وﺟﻪ اﺷﺘﺮاك آنﻫﺎ ﻣﯿﺎن دﯾﮕﺮ ﻫﻨﺮﻫﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﻤﺎري اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﻫﻨﺮ ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﯾﮑﯽ وﺟﻮد دارد. در ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻨﺘﯽ اﯾﺮاﻧﯽ ﻓﺮش ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﺴﯿﺎر ارزﺷﻤﻨﺪي را دارا ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﺑﻌﺎد اﺗﺎقﻫﺎي ﺧﻮد را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻓﺮشﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در آن زﻣﺎن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﻋﮑﺲ آن ﻧﯿﺰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﺎً ﻓﺮشﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد و اﺷﮑﺎل ﺧﺎص ﺟﻬﺖ ﻣﻔﺮوش ﮐﺮدن ﯾﮏ ﻓﻀﺎ ﺑﺨﺼﻮص ﺳﻔﺎرش ﻣﯽدادﻧﺪ. ﻫﻢاﮐﻨﻮن ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺬر زﻣﺎن و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺴﯿﺎري ﮐﻪ در ﻣﻌﻤﺎري ﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻧﻮﯾﻦ در ﺗﺰﺋﯿﻨﺎت دﮐﻮراﺳﯿﻮن داﺧﻠﯽ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻓﺮش اﺻﯿﻞ اﯾﺮاﻧﯽ ﺗﻼش ﻣﯽ-ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﯾﺪ. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﻨﺮ اﺻﯿﻞ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن ﺑﻬﺘﺮ و ﮐﺎﻣﻞﺗﺮه 19 ﮔﺮوه از ﻃﺮحﻫﺎي ﻓﺮش اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان آن اﺳﺖ. در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻓﺮش در دﮐﻮراﺳﯿﻮن داﺧﻠﯽ ﻣﯽﭘﺮدازد ﮐﻪ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻧﺘﺨﺎب، ﭼﯿﺪﻣﺎن و اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻫﻨﺮ اﺻﯿﻞ در ﻣﻨﺎزل ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻄﻠﻮب از ﻓﺮش اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد و ﺳﻌﯽ در ﺣﻔﻆ ارزش و ﺟﺎﯾﮕﺎه آن در ﻣﻌﻤﺎري اﯾﺮاﻧﯽ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺖ.

ﻓرش

واژه ﻋﺮﺑﯽ »ﻓﺮش« ﮐﻪ در زﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي »وﺑﺴﺘﺮگ« ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد، ﻫﻤﺎن ﺑﺴﺎط اﻓﮑﻨﺪه ﯾﺎ ﮔﺴﺘﺮدﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﻣ -ﯽ ﮔﺴﺘﺮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﭽﻮن »زﻣﯿﻦ« ﮐﻪ ﺻﻔﺎت ذاﺗﯽاش »ﮔﺴﺘﺮش« و »ﻣﺎدر ﺑﻮدن« و »ﮔﻬﻮارﮔﯽ« اﺳﺖ. آراﻣﺶ را ﺑﻪ ﻓﺮش ﻧﺸﯿﻨﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ. از ﻃﺮﻓﯽ زﻣﯿﻦ ﻋﮑﺲ آﺳﻤﺎن اﺳﺖ و ﻫﺮ اﺛﺮ زﻣﯿﻨﯽ ﻣﻨﺸﺎ آﺳﻤﺎﻧﯽ دارد ﯾﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮي از آن اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺮش آﯾﻨﻪ ﻋﺮش اﺳﺖ. ﻫﺮ ﻧﻘﺶ ﺑﺮ ﺻﻮرت ﻓﺮش، رﻣﺰ و رازي از آﺳﻤﺎن دارد. )ﭼﯿﺖﺳﺎزﯾﺎن، (1385 وﻟﯽ در اﺻﻄﻼح ﺑﻪ زﯾﺮاﻧﺪازي ﮔﻔﺘﻪ ﻣ -ﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺑﺎﻓﻨﺪ و ﺗﻌﺮﯾﻒ »ﻓﺮﺷﯿﻨﻪ« در داﯾﺮهاﻟﻤﻌﺎرف ﻓﺎرﺳﯽ ﻣﺼﺎﺣﺐ ﮐﻪ در زﺑﺎن ﻻﺗﯿﻦ ﺑﻪ آن “Tapestry” ﮔﻮﯾﻨﺪ »ﻣﻨﺴﻮج ﮐﻤﺎﺑﯿﺶ ﺿﺨﯿﻢ دﺳﺖ ﺑﺎف و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻨﻘﺶ ﮐﻪ در ﺑﺎﻓﺖ آن، رﺷﺘﻪﻫﺎي ﭘﻮد را از ﻣﯿﺎن ﺗﺎرﻫﺎ ﻣﯽﮔﺬراﻧﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮش ﯾﺎ ﭘﺮده ﯾﺎ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺒﻞ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود و ﺗﻮﺳﻌﺎً ﻫﻤﯿﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد.« )ﺣﺸﻤﺘﯽ رﺿﻮي،1393)

ﻓﺮش در اﯾﺮان

 ﻓﺮش از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﺎدﻫﺎي ذوق، ﻫﻨﺮ و روح زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﺮاﻧﯽ اﺳﺖ. ﻧﻘﻮش اﻧﺘﺰاﻋﯽ و ﺑﺲ دﻟﺮﺑﺎي آن از دﯾﺪ ﻣﻔﺴﺮان و اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان ﺳﻨﺖﮔﺮاي ﺷﺮﻗﯽ، ﺻﺮﻓﺎً ﻧﻘﺶ و ﻧﮕﺎري رﻧﮕﯿﻦ در ﭘﺮ ﮐﺮدن ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺧﺎﻟﯽ ﻧﯿﺴﺖ، ﺑﻠﮑﻪ ﻫﺮ ﺧﻂ و رﻧﮓ آن در ﻫﺮ ﭘﯿﭽﺶ و ﭼﺮﺧﺸﯽ، ﻧﻤﺎدي از ﻣﻌﺎﻧﯽ و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﮑﻨﻮن ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﯽ اﻧﺴﺎن ﺷﺮﻗﯽ ﺑﻪ وﯾﮋه اﯾﺮاﻧﯽ اﺳﺖ. )ﺻﻔﺮي، (1390 ازﯾﻦ رو ﻗﺎﻟﯽﺑﺎﻓﯽ ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﯾﻦ ﺟﻠﻮهﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻫﻨﺮ اﯾﺮان زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود، اﻏﺮاق ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻫﻮﯾﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻫﻨﺮي ﺣﺘﯽ ﻣﻠﯽ اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺎ ﻗﺎﻟﯽﺑﺎﻓﯽ ﻋﺠﯿﻦ و ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ. ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺎﻟﯿﺒﺎﻓﯽ، ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎر ودرﺧﺸﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ. )ﻣﯿﺜﺎﻗﯽ و زرﯾﻦ ﻗﻠﻢ، (1394

از ﺑﺎﻓﺖ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻗﺎﻟﯿﭽﻪﻫﺎ و اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻪ ﻗﻮﻣﯽ در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮده، ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼع ﻣﻮﺛﻘﯽ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ. زﯾﺮا ﻗﺎﻟﯿﭽﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻃﺒﯿﻌﯿﺸﺎن در اﺛﺮ رﻃﻮﺑﺖ و ﺣﺸﺮات آﺳﯿﺐ ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ. اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺎده ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺗﻬﯿﻪ آن ﯾﻌﻨﯽ ﭘﺸﻢ، ﮔﻤﺎن ﻣﯽرود ﻧﺨﺴﺖ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﭼﺎدرﻧﺸﯿﻦ آﺳﯿﺎي ﻣﺮﮐﺰي ﮐﻪ ﮐﺎرﺷﺎن ﮔﻠﻪداري ﺑﻮده، ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺑﺘﺪاﯾﯽ، ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻬﯿﻪ آن ﭘﯽ ﺑﺮدهاﻧﺪ. )ﻟﻮﻟﻮﺋﯽ و اﺳﺪي، (1393 اوﻟﯿﻦ ﮐﺸﻔﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن از ﻫﻨﺮ ﻗﺎﻟﯽﺑﺎﻓﯽ در ﻋﻬﺪ ﻣﻔﺮغ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺎرد ﻗﺎﻟﯽﺑﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ا.ن.ﺧﻠﻮﭘﯿﻦ: راﺟﺐ اﺑﺰار ﻗﺎﻟﯽﺑﺎﻓﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺎردك از ﮔﻮرﻫﺎي ﻋﺼﺮ ﻣﻔﺮغ در ﺗﺮﮐﻤﻨﺴﺘﺎن و ﺷﻤﺎل اﯾﺮان ﮐﺸﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻣﺎ روﺷﻦﺗﺮﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ در ﺧﺼﻮص ﻗﺎﻟﯽﺑﺎﻓﯽ ﻋﻬﺪ ﻣﻔﺮغ ﺗﻮﺳﻂ دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﺣﺼﻮري در ﺳﺎل 1354 ﮐﻪ ﺑﺎ دو ﻧﻮع از اﯾﻦ اﺑﺰار ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ، ﮐﻪ ﭘﺲ از وﻗﻮع ﺳﯿﻞ و ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪن ﯾﮏ ﮔﻮر ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﻣﺮد ﻗﺸﻘﺎﯾﯽ در ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﯽ راﻫﺠﺮد و در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﮐﺎﻣﻔﯿﺮوز ﻓﺎرس ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ. »ﻗﻄﻌﻪاي ﮐﻪ ﺳﺮ ﻧﯿﺰه و اﻣﺜﺎل آن ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﺪ داراي زاﺋﺪه ﮐﻮﭼﮏ و ﺳﻮراخ داري در اﻧﺘﻬﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯽ ﺷﮏ ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ دﺳﺘﻪي ﭼﻮﺑﯽ وﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻇﺮﯾﻒ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻇﺮاﻓﺖ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺮاي ﺿﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر رود و ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺑﺮﯾﺪن ﻣﻔﯿﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳﯿﻠﻪ ﺟﻨﮕﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻮك آن ﺻﺪﻣﻪ ﻣﯽدﯾﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ دو ﻗﺴﻤﺖ آن ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﯿﺰ ﮐﺮدنﻫﺎي ﻣﮑﺮر ﻓﺮو رﻓﺘﻪ و ﻗﻮس ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺑﺮش و ﺑﯽ ﺷﮏ اﯾﻦ ﯾﮏ ﮐﺎردﺑﺮش ﺧﺎﻣﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ.« )ﻧﻌﯿﻤﯽﻫﯿﺮ و دﻫﻘﺎﻧﯽ، (1393

در ﺳﺎل 1949 ﻣﯿﻼدي ﺳﺮﮔﺌﯽ رودﻧﮑﻮ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎس روس ﻫﻨﮕﺎم ﮐﺎوش در ﮔﻮرﻫﺎي اﻗﻮام ﺳﮑﺎﯾﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺎزﯾﺮﯾﮏ در داﻣﻨﻪ- ﻫﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺟﺒﺎل آﻟﺘﺎﻟﯽ در ﺳﯿﺒﺮي ﺑﻪ ﯾﺎﻓﺘﻦ دﺳﺘﺒﺎﻓﺘﻪاي ﮐﺎﻣﯿﺎب ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﺮشﺑﺎﻓﯽ را ﺑﻪ ﯾﮑﺒﺎره دﮔﺮﮔﻮن ﮐﺮد. ﻣﺴﺤﻮر ﮐﻨﻨﺪهﺗﺮﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ در ﮔﻮر ﯾﺎ ﺗﭙﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﭘﺎزﯾﺮﯾﮏ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﻓﺮﺷﯽ در اﻧﺪازه ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد 189/23 در 200 ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ و از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮش اﺑﺰار و وﺳﺎﯾﻞ دﯾﮕﺮي ﻫﻤﭽﻮن ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺎري ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه، ﻋﺪهاي ﻧﻈﺮات ﺧﺎﺻﯽ در ﻣﻮرد ﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ ﻗﺎﻟﯿﭽﻪ دادهاﻧﺪ و ﺣﺘﯽ ﻓﺮض ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از آن ﺑﺮاي ﻣﻔﺮوش ﮐﺮدن روي ﺳﻄﺢ ﮔﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻓﺮش ﮐﺎﻣﻼ از ﭘﺸﻢ درﺳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﭘﺎزﯾﺮﯾﮏ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎدرهي ﻓﺮش از دوران ﺷﮑﻮﻫﻤﻨﺪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮕﺎﻧﻪ ﺳﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮد از ﻗﺎﻟﯿﺒﺎﻓﯽ آن ﻋﻬﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺗﻤﺎم ﻓﺮشﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺷﺮق ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ )ﺗﺼﻮﯾﺮ .(1 )ژوﻟﻪ، (1390

ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﺗﺎرﯾﺦ اوج ﻫﻨﺮ ﻓﺮﺷﺒﺎﻓﯽ اﯾﺮان را ﺑﺎﯾﺪ در دروان ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺻﻔﻮﯾﺎن ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮد. در واﻗﻊ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﺎﻟﯽﺗﺮﯾﻦ ﻗﺎﻟﯽﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه از دوران ﻋﻈﻤﺖ اﯾﻦ ﻫﻨﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دوران ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺻﻔﻮي اﺳﺖ. اﻣﺎ در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺪه ﺳﯿﺰدﻫﻢ ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎي اروﭘﺎﯾﯿﺎن ﺑﺮاي ﻗﺎﻟﯿﻬﺎي اﯾﺮان آن ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﯾﺎد ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮدﯾﺪ ﺗﺎ ﻓﺮش اﯾﺮان اﺣﯿﺎء ﮔﺮدﯾﺪه و در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒﻮه و ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً ﺗﻮﺟﻬﺎت دوﻟﺘﻤﺮدان ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدد. در واﻗﻊ از دﻫﻪ آﺧﺮ ﻗﺮن ﺳﯿﺰدﻫﻢ ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي آن ﻫﻨﮕﺎم ﮐﻪ ﺻﺎدرات ﻓﺮش اﯾﺮان ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻏﺮب ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر از ﺗﺒﺮﯾﺰ آﻏﺎز ﺷﺪ، ﻓﺮش اﯾﺮان ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ دﯾﮕﺮي ﻗﺪم ﻧﻬﺎد ﮐﻪ اﻫﻤﯿﺖ آن در ﺗﺠﺎرت و درآﻣﺪ ارزي اﻣﺮوز اﯾﺮان اﻧﮑﺎر ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ. از ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ- ﻫﺎي ﻓﺮش اﯾﺮان در زﻣﺎن ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎه از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﻪ ﺻﺎدر ﺷﺪ وﻗﻮع اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ آﻧﭽﻨﺎن ﻣﻬﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ در اوﻟﯿﻦ ﮐﺎرت ﭘﺴﺘﺎﻟﻬﺎي اﯾﺮاﻧﯽ در دروان ﻗﺎﺟﺎر ﻟﺤﻈﻪ ﺷﮑﻮﻫﻤﻨﺪ ﻋﺪل ﺑﻨﺪي و ﺣﻤﻞ ﻓﺮش ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺠﺎر ﺗﺒﺮﯾﺰي ﻣﻨﻌﮑﺲ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺧﺒﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﻪ اﻗﺼﯽ ﻧﻘﺎط دﻧﯿﺎ ارﺳﺎل ﺷﺪ. ﻓﺮش در زﻧﺪﮔﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯾﺮاﻧﯿﺎن در اواﺧﺮ دوره ﻗﺎﺟﺎر ﭼﻨﺎن اﻫﻤﯿﺖ و ﺣﺮﻣﺘﯽ ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎزﺗﺎب آن را ﻫﻢ در ﻧﻘﺎﺷﯿﻬﺎ و ﻣﻬﻤﺘﺮ از آن ﻫﻢ در ﻋﮑﺴﻬﺎي ﻗﺎﺟﺎري ﻣﯽﺗﻮان دﯾﺪ. آﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻓﺮش ﻋﻨﺼﺮي ﺗﺰﯾﯿﻨﯽ و ﻻزماﻟﺤﻀﻮر در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺠﺎﻟﺲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﮔﺮدﯾﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ روال ﺑﺮ روي ﻋﮑﺴﻬﺎي ﻗﺎﺟﺎر ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺸﻤﺎري از ﻓﺮﺷﻬﺎيآن ﻋﻬﺪ را دﯾﺪ. )ژوﻟﻪ، (1390

ﻓﺮش اﺻﯿﻞ اﯾﺮاﻧﯽ

اﻧﻮاع ﻧﻘﻮش و ﻃﺮح ﻫﺎي ﻓﺮش اﯾﺮان ﮐﻪ ﺑﻪ 19 ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:

ﻧﻘﻮش و ﻃﺮحﻫﺎي آﺛﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ و اﺑﻨﯿﻪي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻠﯿﻪي ﻃﺮحﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻠﻬﻢ از ﻧﻘﻮش و اﺷﮑﺎل ﺗﺰﯾﯿﻨﯽ ﺑﻨﺎﻫﺎ، ﻋﻤﺎرات و ﮐﺎﺷﯽﮐﺎريﻫﺎي آﻧﻬﺎﺳﺖ، در اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺟﺎي دارﻧﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﻃﺮاﺣﺎن ﻓﺮش در ﺑﺮﺧﯽ از ﻃﺮحﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﻧﻘﻮش اﯾﻦ ﺑﻨﺎﻫﺎ ﺣﺴﺐ ﺳﻠﯿﻘﻪي ﺧﻮد ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ را وارد ﮐﺮدهاﻧﺪ، اﻣﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﺗﺸﺎﺑﻪ اﺻﻠﯽ ﻃﺮح ﻓﺮش ﺑﺎ ﻃﺮح اﺻﻠﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺣﻔﻆ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﻌﺮوفﺗﺮﯾﻦ ﻃﺮحﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:ﮔﻨﺒﺪ ﻣﺴﺠﺪ ﺷﯿﺦ

ﻟﻄﻒاﷲ، ﺳﺮ در اﻣﺎﻣﺰاده ﻣﺤﺮوق، ﮔﻨﺒﺪ ﻣﺴﺠﺪ اﻣﺎم، ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ، ﻃﺎق ﺑﺴﺘﺎن، ﻣﺴﺠﺪ ﺟﺎﻣﻊ اﺻﻔﻬﺎن و ﻏﯿﺮه.

ﻧﻘﻮش ﺷﺎه ﻋﺒﺎﺳﯽ

اﺳﺎس ﮐﻠﯿﻪي ﻃﺮحﻫﺎي ﺷﺎهﻋﺒﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﮐﺎرﺑﺮد ﮔﻞ ﻣﻌﺮوف ﺷﺎهﻋﺒﺎﺳﯽ در اﯾﻦ ﻃﺮح اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻃﺮحﻫﺎ ﮔﻞﻫﺎي ﺷﺎ-ه ﻋﺒﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاهﺑﻨﺪيﻫﺎي ﺧﺘﺎﯾﯽ و ﮔﺎه ﺗﻠﻔﯿﻖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﻠﯿﻤﯽﻫﺎ، اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﻧﻘﻮش ﻓﺮش را اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. اﻧﻮاع ﻃﺮحﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻟﭽﮏ و ﺗﺮﻧﺞ ﺷﺎهﻋﺒﺎﺳﯽ، اﻓﺸﺎن ﺷﺎهﻋﺒﺎﺳﯽ، ﺷﺎهﻋﺒﺎﺳﯽ درﺧﺘﯽ، ﺷﺎهﻋﺒﺎﺳﯽ ﺷﯿﺦ ﺻﻔﯽ، ﺷﺎهﻋﺒﺎﺳﯽ، ﺟﺎﻧﻮري و ﻏﯿﺮه.

ﻧﻘﻮش اﺳﻠﯿﻤﯽ

ﻗﺎﻟﺐ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻃﺮح ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﮔﺮدشﻫﺎي ﻣﻨﻈﻢ و ﺑﻪ ﻏﺎﯾﺖ ﺳﻨﺠﯿﺪهي ﺑﻨﺪﻫﺎي اﺳﻠﯿﻤﯽ اﺳﺖ. از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﺳﻠﯿﻤﯽ ﺧﻮد داراي اﻧﻮاﻋﯽ اﺳﺖ، ﻟﺬا ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع و ﺷﮑﻞ آن ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮان ﻃﺮحﻫﺎي اﺳﻠﯿﻤﯽ را ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﮐﺮد. ﻣﻌﺮوفﺗﺮﯾﻦ ﻃﺮح آن، اﺳﻠﯿﻤﯽ دﻫﺎن اژدري اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻧﻮع اﺳﻠﯿﻤﯽ اﻧﺘﻬﺎي ﻫﺮ ﺑﻨﺪ اﺳﻠﯿﻤﯽ ﺑﻪ دو ﺷﺎﺧﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه و ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﻓﮑّﯿﻦ اژدﻫﺎ را ﺑﻪوﺟﻮد ﻣ -ﯽ

آورد. اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺮحﻫﺎي اﺳﻠﯿﻤﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: اﺳﻠﯿﻤﯽ ﺑﻨﺪي، اﺳﻠﯿﻤﯽ اﻓﺸﺎن، اﺳﻠﯿﻤﯽ ﻟﭽﮏ و ﺗﺮﻧﺞ و ﻏﯿﺮه.

ﻃﺮحﻫﺎي اﻗﺘﺒﺎﺳﯽ

ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد اﻏﻠﺐ ﻃﺮحﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺷﺒﺎﻫﺖ زﯾﺎدي ﺑﻪ ﻃﺮحﻫﺎي ﻓﺮش ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮزي اﯾﺮان و ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ و ﺣﺘﯽ ﺳﺎﯾﺮ

ﮐﺸﻮرﻫﺎ دارد و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ آﻧﻬﺎ را اﻗﺘﺒﺎﺳﯽ ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﺮحﻫﺎي ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻗﻔﻘﺎزي و ﮔﻮﺑﻠﻨﯽ

ﻧﻘﻮش اﻓﺸﺎن

در اﯾﻦ ﻧﻘﻮش، ﮐﻠﯿﻪي ﺑﻨﺪﻫﺎ و ﻧﮕﺎرهﻫﺎي ﻓﺮش ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ و ارﺗﺒﺎط ﮐﺎﻣﻠﯽ دارﻧﺪ. ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻧﻘﺎش از ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺮوع ﻃﺮح ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن آن ﻗﻠﻢ از ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﯾﮏ ارﺗﺒﺎط ﻣﺪاوم ﺑﯿﻦ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻘﺶ ﺑﻪوﺟﻮد آورده؛ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﺳﺎد-ه ﺗﺮ، ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ از ﻧﺎم ﻧﻘﻮش اﯾﻦ ﮔﺮوه ﭘﯿﺪاﺳﺖ، ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮔﻞ و ﺑﺮگﻫﺎ و ﺑﻨﺪيﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻃﺮح، در ﻣﺘﻦ ﻓﺮش ﭘﺮاﮐﻨﺪه و اﻓﺸﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ. ﻃﺮحﻫﺎي اﻓﺸﺎن در اﺻﻞ ﻗﺮﻧﯿﻪﻧﮕﺎري در آن وﺟﻮد ﻧﺪارد. اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺮحﻫﺎي اﻓﺸﺎن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: اﻓﺸﺎن دﺳﺘ -ﻪ

ﮔﻠﯽ، اﻓﺸﺎن ﺣﯿﻮاندار، اﻓﺸﺎن ﺧﺘﺎﯾﯽ و ﻏﯿﺮه.

ﻧﻘﻮش واﮔﯿﺮهاي )ﺑﻨﺪي   (

 ﻃﺮح اﺻﻠﯽ آن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻓﺮش ﻫﻢ از ﺟﻬﺖ ﻃﻮل و ﻫﻢ از ﺟﻬﺖ ﻋﺮض ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻨﻈﻢ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه و ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻄﻮط و ﯾﺎ ﺑﻨﺪيﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻢﺟﻮار ﻣﯽﭘﯿﻮﻧﺪد و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ از ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻦ اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ و ﺑﻨﺪﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﮐﻞ ﻃﺮح ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ. ﻃﺮحﻫﺎي اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺑﻨﺪي اﺳﻠﯿﻤﯽ، ﺑﻨﺪي ﺧﺸﺘﯽ، ﺑﻨﺪي ﺗﺮﻧﺞدار، ﺑﻨﺪي ﺷﯿﺮ و

ﺷﮑﺮي، ﺑﻨﺪي ﺷﺎﺧﻪ ﮔﻮزﻧﯽ، ﺑﻨﺪي دﺳﺘﻪ ﮔﻠﯽ، ﺑﻨﺪي ﻣﯿﻨﺎ ﺧﺎﻧﯽ و ﻏﯿﺮه.

ﻧﻘﻮش ﺑﺘﻪاي )ﺑﺘﻪ ﺟﻘﻪ(

ﮐﻠﯿﻪ ﻃﺮحﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺘﻪﺟﻘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻣﺘﻦ و ﺣﺎﺷﯿﻪي ﻓﺮش ﺑﺎ ﺑﺘﻪﺟﻘﻪﻫﺎ ﻣﯽ- ﭘﺮدازﻧﺪ. اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺮحﻫﺎي ﺑﺘﻪﺟﻘﻪاي ﮐﻪ ﻫﺮﯾﮏ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺷﯿﻮه ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ از ﺑﺘﻪ ﻣﯿﺮي، ﺑﺘﻪ ﺧﺮﻗﻪاي، ﺑﺘﻪ ﻗﻠﻤﮑﺎر، ﺑﺘﻪ

ﮐﺮدﺳﺘﺎﻧﯽ و ﻏﯿﺮه.

ﻧﻘﻮش درﺧﺘﯽ

در ﻃﺮحﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﺮوه درﺧﺖ و درﺧﭽﻪﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﻔﺮادي ﺗﺮﮐﯿﺐ اﺻﻠﯽ را ﺗﺸﮑﯿﻞ دادهاﻧﺪ و ﺑﺎ

اﺟﺰاي دﯾﮕﺮي ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ. ﻣﻌﺮوفﺗﺮﯾﻦ ﻃﺮحﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از درﺧﺘﯽ ﺳﺒﺰي ﮐﺎر و درﺧﺘﯽ ﺣﯿﻮاندار.

ﻧﻘﻮش ﺗﺮﮐﻤﻦ

ﻃﺮحﻫﺎي ﺗﺮﮐﻤﻦ ﻫﻤﮕﯽ در ﮔﺮوه ﻧﻘﻮش ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ذﻫﻨﯽ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﯾﻦ ﻃﺮحﻫﺎي ﺗﺮﮐﻤﻦ در

اﯾﺮان ﮐﻪ در اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻧﺎم ﺑﺮده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ، ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻏﺰال ﮔﺰ، ﻗﺎﺷﻘﯽ، آﺧﺎل و ﻏﯿﺮه.

ﻧﻘﻮش ﺷﮑﺎرﮔﺎﻫﯽ

ﺑﻨﯿﺎد اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﮔﺮوه از ﻃﺮحﻫﺎي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎي ﺷﮑﺎرئ ﺷﮑﺎرﮔﺎه اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﻪ در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺮح ﯾﮏ

ﺳﻮارﮐﺎر ﺑﺎ وﺳﯿﻠﻪاي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﯿﺮ و ﮐﻤﺎن ﯾﺎ ﻧﯿﺰه ﻣﺸﻐﻮل ﺷﮑﺎر آﻫﻮ ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﺟﺎﻧﻮران اﺳﺖ.

ﻧﻘﻮش ﮔﻞﻓﺮﻧﮓ

ﮐﻠﯿﻪي ﻃﺮحﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﮔﻞﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﻪوﯾﮋه ﮔﻞ رز ﺑﺎ رﻧﮓﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر روﺷﻦ ﻧﻈﯿﺮ زرد، آﺑﯽ و ﺳﺮخ اﺳﺖ. اﻧﻮاع

ﻃﺮحﻫﺎي ﮔﻞ ﻓﺮﻧﮓ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﮔﻞ ﻓﺮﻧﮓ دﺳﺘﻪﮔﻠﯽ، ﮔﻞ ﻓﺮﻧﮓ ﮔﻞ و ﺑﻠﺒﻞ، ﻟﭽﮏ و ﺗﺮﻧﺞ ﮔﻞﻓﺮﻧﮓ، اﻓﺸﺎن ﮔﻞﻓﺮﻧﮓ و ﻏﯿﺮه.

ﻧﻘﻮش ﻗﺎﺑﯽ )ﺧﺸﺘﯽ(

ﻣﺘﻦ ﻓﺮش در اﯾﻦ ﻃﺮحﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ ﯾﺎ ﻗﺎبﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ در ﮐﻨﺎر ﻫﻤﻘﺮار دارﻧﺪ و در داﺧﻞ ﻫﺮ

ﻗﺎب ﺑﺎ ﮔﻞ و ﺑﺮگﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺗﺰﯾﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﻌﺮوفﺗﺮﯾﻦ ﻃﺮحﻫﺎي ﻗﺎﺑﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻗﺎﺑﯽ ﺑﺨﺘﯿﺎري و ﻗﺎب ﻗﺮآﻧﯽ.

ﻧﻘﻮش ﮔﻠﺪاﻧﯽ

وﯾﮋﮔﯽ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻃﺮح وﺟﻮد ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﮔﻠﺪان در اﻧﺪازهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺘﻦ ﻓﺮش را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ. اﻣﺎ اﻏﻠﺐ ﻃﺮحﻫﺎي ﮔﻠﺪاﻧﯽ داراي ﮔﻠﺪاﻧﯽ ﺑﺰرگ در ﯾﮏ ﻃﺮح ﻓﺮش ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﮔﻞﻫﺎي آن ﺗﻤﺎم ﻣﺘﻦ ﻓﺮش را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ. ﻣﻌﺮوفﺗﺮﯾﻦ

ﻃﺮحﻫﺎي ﮔﻠﺪاﻧﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: ﮔﻠﺪاﻧﯽ ﻫﺰارﮔﻞ، ﮔﻠﺪاﻧﯽ ﻣﺤﺮاﺑﯽ، ﮔﻠﺪاﻧﯽ ﻇﻠﻞ اﻟﺴﻠﻄﺎﻧﯽ.

ﻧﻘﻮش ﻫﺮاﺗﯽ )ﻣﺎﻫﯽ درﻫﻢ(

ﻃﺮح ﻣﺎﻫﯽ درﻫﻢ از ﻗﺪﯾﻤﯽﺗﺮﯾﻦ و راﯾﺞﺗﺮﯾﻦ ﻃﺮحﻫﺎي ﻓﺮش اﯾﺮاﻧﯽ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻃﺮح اﻏﻠﺐ ﺑﻪﺻﻮرت ﯾﮏ واﮔﯿﺮه اﺳﺖ و ﺑﺎﻓﻨﺪه ﻫﻤﺎن واﮔﯿﺮه را در ﻃﻮل و ﻏﺮض ﻓﺮش ﺗﮑﺮار ﻣﯽﮐﻨﺪ. در اﯾﻦ ﻃﺮح ﯾﺎ واﮔﯿﺮه ﯾﮏ ﺣﻮض ﺑﻪﺻﻮرت ﻟﻮزي ﯾﺎ ﭼﻬﺎر ﺑﺮگﻣﺎﻫﯽ در اﻃﺮاف آن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد. ﻃﺮح ﻣﺎﻫﯽ درﻫﻢ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﺮان ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ. ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اﻧﻮاه ﻣﺎﻫﯽ

ﻫﺮاﺗﯽ، ﻣﺎﻫﯽ ﻓﺮاﻫﺎن، ﻣﺎﻫﯽ زﻧﺒﻮري، ﻣﺎﻫﯽ ﮐﺮدﺳﺘﺎن و رﯾﺰه ﻣﺎﻫﯽ و ﻃﺮح ﺣﻮض ﻣﺎﻫﯽ )ﺣﻮﺿﯽ.(

ﻧﻘﻮش ﻣﺤﺮاﺑﯽ

ﻃﺮح اﺻﻠﯽ در اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺤﺮاب اﺳﺖ. ﻫﻤﺎن ﻣﮑﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﺴﺎﺟﺪ، ﻣﮑﺎن ﻧﻤﺎزﮔﺰاردن اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻃﺮحﻫﺎ

اﻏﻠﺐ ﻣﺤﺮاب را ﺑﺎ ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻗﻨﺪﯾﻞ، ﮔﻠﺪان و ﺣﺘﯽ درﺧﺘﭽﻪﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ و ﮔﺎه دو ﻃﺮف ﻣﺤﺮاب را ﺑﺎ ﺳﺘﻮن- ﻫﺎي ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ ﺳﻘﻒ ﻣﺤﺮاب روي آن ﻗﺮار دارد، ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ. اﻧﻮاع ﻃﺮحﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻣﺤﺮاﺑﯽ ﻗﻨﺪﯾﻠﯽ، ﻣﺤﺮاﺑﯽ

ﮔﻠﺪاﻧﯽ و ﻣﺤﺮاﺑﯽ درﺧﺘﯽ.

ﻧﻘﻮش محرمات

در اﯾﻦ ﻃﺮح، ﮐﻞ ﻣﺘﻦ ﻓﺮش از ﺟﻬﺖ ﻃﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ردﯾﻒ ﻣﻮازي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد و درون اﯾﻦ ردﯾﻒﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﮕﺎرهﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺑﺘﻪ- ﺟﻘﻪ، اﻧﻮاع اﺳﻠﯿﻤﯽ و ﺧﺘﺎي و ﮔﻞ و ﺑﺮگﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ، ﻣﺘﻦ ﻓﺮش ﺑﻪ ﺻﻮرت راهراه اﺳﺖ. ﻣﺤﺮﻣﺎت

ﺑﺘﻪﺟﻘﻪاي ﻣﻌﺮوفﺗﺮﯾﻦ ﻃﺮح اﯾﻦ ﮔﺮوه اﺳﺖ.

ﻧﻘﻮش ﻫﻨﺪﺳﯽ

ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ از ﻧﺎم ﻃﺮحﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﺮوه ﭘﯿﺪاﺳﺖ، ﮐﻠﯿﻪ ﻧﻘﻮش اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻨﺪﺳﯽ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﻄﻮط زاوﯾﻪدار ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﻨﺪ. ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اﻧﻮاع ﻃﺮحﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻫﻨﺪﺳﯽ ﮐﻒ ﺳﺎده، ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺟﻮﺷﻘﺎن، ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺧﺎﺗﻢ ﺷﯿﺮاز، ﻫﻨﺪﺳﯽ

ﻟﭽﮏ و ﺗﺮﻧﺞ و ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻗﺎﺑﯽ.

ﻧﻘﻮش اﯾﻠﯽ و ﻋﺸﺎﯾﺮي

اﯾﻦ ﻃﺮحﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺸﺎﯾﺮ اﯾﺮان ﺑﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و اﻏﻠﺐ ﻧﮕﺎرهﻫﺎ و ﺗﺰﺋﯿﻨﺎت ﻃﺮح ﻣﻠﻬﻢ از ذﻫﻦ ﻗﺎﻟﯽﺑﺎﻓﺎن اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻃﺮحﻫﺎ ﻗﺮﯾﻨﻪ ﺑﻮدم ﭼﻨﺪان ﻣﻌﻨﺎ ﻧﺪارد و ﺣﺘﯽ ﻫﻤﯿﻦ وﯾﮋﮔﯽ و ﺳﺎدﮔﯽ ﻧﻘﻮش از ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﯽ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﻃﺮحﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﺮوه اﺳﺖ. ﻃﺮحﻫﺎي

ﻓﺮش ﻋﺸﺎﯾﺮ ﻗﺸﻘﺎﯾﯽ، ﺷﺎﻫﺴﻮن، ﺑﻠﻮچ و ﻏﯿﺮه در اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺟﺎي ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ.

ﻧﻘﻮش ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ

 ﻃﺮحﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن و ﺑﺎ ادﻏﺎم ﺷﺪن ﻃﺮحﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ و دهﻫﺎ و ﺑﻠﮑﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻮع از آن را ﻣﯽﺗﻮان در ﻣﯿﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﺮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد. ﺑﺮﺧﯽ از ﻃﺮحﻫﺎي ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻠﻔﯿﻖ زﯾﺒﺎ و ﺻﺤﯿﺢ ﻧﻘﻮش ﻣﺨﺘﻠﻒ، از ﺟﺬاﺑﯿﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ. اﻣﺎ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﻬﺎ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻠﻔﯿﻖ ﻧﺎﺑﻬﻨﺠﺎر ﭼﻨﺪ ﻃﺮح اﺳﺖ. ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﻃﺮحﻫﺎي ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺎم

ﺑﺮد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﭽﮏ و ﺗﺮﻧﺞ ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ دﺳﺘﻪﮔﻠﯽ، ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ ﮔﻞ ﻓﺮﻧﮓ، ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ ﻫﻨﺪﺳﯽ و ﻏﯿﺮه. ﻫﺮﭼﻨﺪ اﯾﻦ ﯾﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺳﺎده و ﻗﺪﯾﻤﯽ از ﻃﺮحﻫﺎي ﻓﺮش اﯾﺮان ﺑﻮد اﻣﺎ ﻫﻢ اﮐﻨﻮن ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎري از ﻃﺮاﺣﺎن و ﺣﺘﯽ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻓﺮش از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. )اﻓﺮوغ، (1393

ﻓﺮش در دﮐﻮراﺳﯿﻮن داﺧﻠﯽ

 ﭘﯿﺶ از ﻫﺮ ﺗﻮﺻﯿﻪاي در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﯾﺎدآوري اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺧﺎﻟﯽ از ﻟﻄﻒ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﺮشﻫﺎي دﺳﺘﺒﺎف ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎي اﯾﺮان در ﺳﻪ ﻗﺎﻟﺐ اﺻﻠﯽ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻃﺮح ﺑﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: ﻟﭽﮏ ﺗﺮﻧﺞ، ﺧﺸﺘﯽ و اﻓﺸﺎن ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ ﻟﭽﮏ ﺗﺮﻧﺞ از ﻗﺪﯾﻢ ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﻏﻠﺐ ﻓﺮشﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ در ﻣﻨﺎزل ﯾﺎ در ﻓﺮش ﻓﺮوﺷﯽﻫﺎ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ، در ﻫﻤﯿﻦ ﻃﺮح ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﻃﺮحﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ آن اﺳﺎس ﺑﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﮔﺒﻪﻫﺎ، ﻓﺮشﻫﺎي ﺗﺮﮐﻤﻨﯽ و ﻏﯿﺮه از اﯾﻦ دﺳﺘﻪاﻧﺪ. در ﻓﺮشﻫﺎي ﻟﭽﮏ ﺗﺮﻧﺞدار، ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺣﺎﺷﯿﻪاي ﭘﻬﻦ ﮐﻪ دور ﺗﺎ دور ﻓﺮش را اﺣﺎﻃﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ، ﻧﻘﺸﯽ در ﻗﺎﻟﺐ ﺷﮑﻞ ﻫﻨﺪﺳﯽ داﯾﺮه و ﯾﺎ ﺑﯿﻀﯽ در ﻣﯿﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﺗﺮﻧﺞ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ و در ﭼﻬﺎرﮔﻮﺷﻪ داﺧﻠﯽ ﺣﺎﺷﯿﻪ ﭼﻬﺎر ﻧﻘﺶ ﺑﺎ ﻓﺮم ﻣﺜﻠﺜﯽ ﻗﺎﺋﻢاﻟﺰاوﯾﻪ ﮐﻪ وﺗﺮ آن ﺧﻄﯽ ﻫﻼﻟﯽ اﺳﺖ، وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﭼﻬﺎر ﻧﻘﺶ را ﻫﻢ ﻟﭽﮏ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ. ﺑﺮﺧﯽ از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻓﺮش ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻃﺮحﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﻓﺮشﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ، ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي آن روزﮔﺎر اﺳﺖ. در

ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮي اﺳﺎﺳﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﺪه، ﻃﺮاﺣﺎن ﻓﺮش ﻧﯿﺰ از اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﺒﻌﯿﺖ ﻣﯽﮐﺮدهاﻧﺪ. آﻧﻬﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﺮح ﻟﭽﮏ ﺗﺮﻧﺞ ﻓﺮشﻫﺎ از ﻃﺮح ﭘﺮدﯾﺲ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺳﺪه آﺧﺮ دوره اﺷﮑﺎﻧﯿﺎن اﻟﻬﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻣﻌﻤﺎري از ﻓﻀﺎي اﻧﺪروﻧﯽ، ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد و در واﻗﻊ ﻓﺮشﻫﺎي ﻟﭽﮏ و ﺗﺮﻧﺞدار، ﻧﻤﺎدي از ﺣﯿﺎط اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ. »ﻟﭽﮏ«ﻫﺎ ﺑﺎﻏﭽﻪﻫﺎي ﺳﺒﺰﯾﮑﺎري ﭼﻬﺎر وﺟﻪ ﺣﯿﺎط و »ﺗﺮﻧﺞ« ﺣﻮض ﻣﯿﺎﻧﯽ ﺣﯿﺎط را ﯾﺎدآور ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ. ﮔﻞﻫﺎي ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮔﻠﮑﺎريﻫﺎي ﮔﻞ ﻣﺤﻤﺪي ﺣﯿﺎط اﺷﺎره ﻣﯽﮐﺮدهاﻧﺪ. ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن و اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﻣﻌﻤﺎري و ﺣﺬف ﺣﻮض ﻣﯿﺎﻧﯽ و ﺑﺎﻏﭽﻪﻫﺎي ﺳﺒﺰﯾﮑﺎري، ﻃﺮح اﻓﺸﺎن ﻓﺮش ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ. در اﯾﻦ ﻃﺮح، اﺛﺮي از ﻟﭽﮏ و ﺗﺮﻧﺞ ﻧﺒﻮد و ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﻫﻤﺎن ﺣﺎﺷﯿﻪ اﺻﻠﯽ در ﻓﻀﺎي ﻣﯿﺎن ﺣﺎﺷﯿﻪﻫﺎ، ﻧﻘﺶﻫﺎﯾﯽ از اﻧﻮاع ﮔﻞ و ﺳﺎﻗﻪ و ﺑﺮگ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد. ﻃﺮحﻫﺎي ﺧﺸﺘﯽ از ﺟﻤﻠﻪ دﯾﮕﺮ ﻃﺮحﻫﺎي ﻓﺮشﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺗﻤﺎم ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ ﻣﺎﺑﯿﻦ ﺣﺎﺷﯿﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻄﯿﻞﻫﺎﯾﯽ ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه و در داﺧﻞ ﻫﺮ ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪاي ﺑﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﯾﻦ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ ﭼﻨﺪﯾﺪ ﺑﺎر در ﺧﺸﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﮑﺮار ﺷﻮد. اﻟﺒﺘﻪ ﺗﮑﺮار ﻧﺸﺪن آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن از ﻣﺮﻏﻮﺑﯿﺖ ﻧﻘﺸﻪ و اﺑﺘﮑﺎر ﻃﺮاح اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻃﺮح در ﺑﺮﺧﯽ از ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻠﺴﺘﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ. اﻣﺮوزه ﻃﺮاﺣﺎن ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻓﺮش ﺑﺎ اﺑﺘﮑﺎرات ﺧﻮد و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻼﯾﻖ ﻣﺘﻘﺎﺿﯿﺎن در ﻫﻤﯿﻦ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي اﺻﻠﯽ، ﺑﻪ اراﺋﻪ ﻃﺮحﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت و زﯾﺒﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﺜﻼً در ﻓﺮشﻫﺎي ﺗﺒﺮﯾﺰ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻋﻠﯿﺎ، ﺑﻬﺸﺘﯽ، ﺷﯿﻮا، ﺑﻨﺎم، ﺗﻘﯽزاده، ﻗﻠﯽ ﻧﺎﻣﯽ و ﺑﺴﯿﺎري ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي دﯾﮕﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻃﺮاﺣﺎنﺷﺎن ﻧﺎمﮔﺬاري ﺷﺪهاﻧﺪ و اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻃﺮح و رﻧﮓ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ، وﻟﯽ ﻫﻤﮕﯽ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح اﺻﻠﯽ ﻟﭽﮏ ﺗﺮﻧﺞ ﺟﺎي ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻮع ﻣﻮﺟﻮد، دﺳﺖ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮش ﺑﺮاي ﻓﻀﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎز اﺳﺖ. ﺑﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي زﯾﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ: در ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺎ وﺳﻌﺖ ﮐﻢ، ﭘﻬﻦ ﮐﺮدن ﻓﺮش ﺑﺎ ﻧﻘﺶ و ﻧﮕﺎري ﻓﺸﺮده و ﻣﺘﺮاﮐﻢ، ﺑﻪ ﺷﻠﻮﻏﯽ ﻓﻀﺎ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻣﺪن آن ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﻔﭙﻮش ﺛﺎﺑﺖ ﻓﻀﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﻃﺮحدار اﺳﺖ، ﻓﺮﺷﯽ ﺑﺎ ﻃﺮحﻫﺎي ﺧﻠﻮت اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﺗﻌﺎدل ﻃﺮح و ﻧﻘﺶ در ﮐﻒ ﻣﺤﯿﻂ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد. ﻣﺜﻼً در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺒﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺳﺒﮏ دﮐﻮراﺳﯿﻮﻧﯽ ﻣﺤﯿﻂ، ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺮاي روي ﮐﻔﭙﻮش ﭘﺎرﮐﺖ آن ﻫﻢ در ﻓﻀﺎي ﻣﺪرن ﮔﺒﻪ اﺳﺖ. دﮐﻮراﺗﻮرﻫﺎ ﻫﻤﻮاره ﻓﺮشﻫﺎي ﺑﺎ ﻃﺮح اﻓﺸﺎن ﺑﺮاي ﻓﻀﺎﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣ -ﯽﮐﻨﻨﺪ. اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮشﻫﺎي ﻟﭽﮏ ﺗﺮﻧﺞ ﺑﺮاي ﻓﻀﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺰرگ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ وﻟﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮش ﺧﺸﺘﯽ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ

ﻣﮑﺎنﻫﺎ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد، زﯾﺮا ﺳﺒﺐ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺟﻠﻮه ﮐﺮدن ﻣﺤﯿﻂ ﻣﯽﺷﻮد. )ﻟﻮﻟﻮﺋﯽ و اﺳﺪي، (1393

رﻧﮓ و اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮش

 ﺑﺮاي ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺎ وﺳﻌﺖ ﮐﻢ، ﻓﺮﺷﯽ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ رﻧﮕﯽ روﺷﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ. اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ در ﻣﻮرد ﻣﮑﺎنﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻧﻮر ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﻫﺮ ﭼﻪ ﮐﻒ زﻣﯿﻦ روﺷﻦﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﻓﻀﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﻧﻮراﻧﯽ ﺗﺮ ﺟﻠﻮه ﻣﯽﮐﻨﺪ. در ﺿﻤﻦ ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺘﺨﺎب رﻧﮓ ﻓﺮش، ﺑﻪ ﭘﺎﻟﺖ رﻧﮕﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﻀﺎ ﺷﺎﻣﻞ رﻧﮓ دﯾﻮارﻫﺎ، ﭘﺎرﭼﻪ روﮐﺶ ﻣﺒﻠﻤﺎن، ﭘﺮدهﻫﺎ و ﺣﺘﯽ رﻧﮓ ﭼﻮب ﻟﻮازم و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ رﻧﮓ ﮐﻔﭙﻮش، ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ. ﺣﻔﻆ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﻣﯿﺎن ﻃﺮح و رﻧﮓ ﻓﺮش اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ و دﯾﮕﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﯾﮏ ﻓﻀﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮارد در

اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮش ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ. )ﻟﻮﻟﻮﺋﯽ و اﺳﺪي، (1393

ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﺤﯿﻂ و ﻓﺮش ﻣﻨﺎﺳﺐ (فرش اصیل ایرانی در طراحی داخلی)

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺮش اﯾﺮان در ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻣﻨﺰل و ﯾﺎ دﻓﺘﺮ ﮐﺎر، ﻣﺎﯾﻪ ﮔﺮﻣﯽ و ﺷﮑﻮه اﺳﺖ و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺟﻠﻮه را ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﮑﺎنﻫﺎ و ﻣﺒﻠﻤﺎن ﻣﻮﺟﻮد در آﻧﻬﺎ ﻣﯽدﻫﺪ. اﻣﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺑﺮﺧﯽ از اﺻﻮل اﺳﺎﺳﯽ در راﺑﻄﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮش و دﮐﻮراﺳﯿﻮن ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﮑﻪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ذوق و ﺳﻠﯿﻘﻪي ﺧﺮﯾﺪار اﺳﺖ در دوام و ﭘﺎﮐﯿﺰﮔﯽ و ﻧﻤﺎي ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺮش ﻧﯿﺰ ﺗﺎﺛﯿﺮ اﻧﮑﺎر ﻧﺎﭘﺬﯾﺮي دارد. در اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻮاﻣﻞ رﻧﮓ، ﺑﺎﻓﺖ و ﻃﺮح ﻓﺮش را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار داد. ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻓﺮشﻫﺎي ﮐﻢ دوام، ﻇﺮﯾﻒ، اﺑﺮﯾﺸﻤﯽ و ﻗﺪﯾﻤﯽ و ﻋﺘﯿﻘﻪ و ﯾﺎ زﻣﯿﻨﻪ روﺷﻦ را ﻧﺒﺎﯾﺪ در اﺗﺎق ﻧﺸﯿﻤﻦ، ﻧﻬﺎرﺧﻮري و اﺗﺎق ﮐﻮدﮐﺎن ﻗﺮار داد. ﻣﮑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻓﺮشﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل اﺗﺎق ﭘﺬﯾﺮاﯾﯽ، ﺧﻮاب، ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﮑﺎنﻫﺎي ﮐﻢ رﻓﺖ و آﻣﺪ اﺳﺖ. ﻓﺮش اﺗﺎق ﻧﻬﺎرﺧﻮري ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازهاي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎي ﺻﻨﺪﻟﯽ ﻣﺴﺘﻘﺮ در اﻃﺮاف ﻣﯿﺰ ﻧﻬﺎرﺧﻮري ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ روي آن ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ اﺑﻌﺎد ﻓﺮش ﺑﺎﯾﺪ از ﻫﺮ ﻃﺮف ﺣﺪاﻗﻞ 60 ﺗﺎ 70 ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﺑﺰرگﺗﺮ از ﻣﯿﺰ ﻧﻬﺎرﺧﻮري ﺑﺎﺷﺪ )ﺗﺼﻮﯾﺮ .(2

در ﺳﺎﻟﻦﻫﺎي ﭘﺬﯾﺮاﯾﯽ ﻓﺮش ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺒﻞﻫﺎ و ﮐﺎﻧﺎﭘﻪﻫﺎ را ﺑﻪ اﻧﺪازهاي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺪاري از ﺳﻄﺢ آن ﻧﯿﺰ زﯾﺮ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎي ﻣﺒﻞ و ﮐﺎﻧﺎﭘﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. ﻧﮑﺘﻪ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻﮔﺎه ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺎﻧﺎﭘﻪ و ﻣﺒﻞ را ﺑﺎ ﯾﮏ ﺟﻔﺖ ﻗﺎﻟﯿﭽﻪ ﻣﻔﺮوش ﻧﻨﻤﺎﺋﯿﺪ ﭼﻮن ﮐﻪ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب و ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪي دارد.

ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻔﺮوش ﻧﻤﻮدن اﺗﺎق ﺧﻮاب ﺑﺎ ﯾﮏ ﺗﺨﺘﻪ ﻓﺮش ﺑﺰرگ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺟﺒﺎر ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﯾﯽ از آن ﺑﻪ زﯾﺮ ﺗﺨﺘﺨﻮاب ﻣﯽرود ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﯿﻢ، ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد از ﭼﻨﺪ ﺗﺨﺘﻪ ﻗﺎﻟﯿﭽﻪ ﮐﻮﭼﮏ و ﭘﺎﺗﺨﺘﯽ ﺗﺮﺟﯿﺤﺎ ﺑﺎ رﻧﮕﻬﺎي روﺷﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد. ﻋﺎﻣﻞ ﻃﺮح در اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮش ﺑﺮاي ﻣﮑﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﯿﺰ از اﻫﻤﯿﺖ وﯾﮋهاي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭼﻨﺪ اﺻﻞ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎزل و ﻣﺤﻞﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﻠﻤﺎن اﺳﺘﯿﻞ ﺗﺰﺋﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻃﺮحﻫﺎي ﮔﻠﺪار و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮشﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻃﺮحﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﯽ و ﺷﺎﺧﻪ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺟﻠﻮه و زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮي دارﻧﺪ. ﻓﺮشﻫﺎي ﺗﺮﻧﺞدار در ﺳﺎﻟﻦﻫﺎي ﭘﺬﯾﺮاﯾﯽ و در ﻣﺤﻞﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﺮﻧﺞ آن در ﻣﻌﺮض دﯾﺪ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺎﻟﯽﻫﺎي ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮي و ﯾﺎ ﺧﺸﺘﯽ در ﺳﺎﻟﻦﻫﺎي ﻧﻬﺎر ﺧﻮري و ﭘﺬﯾﺮاﯾﯽ و ﻧﺸﯿﻤﻦ و ﮐﺘﺎبﺧﺎﻧﻪ ﻣﻨﻈﺮه ﺑﻬﺘﺮي دارﻧﺪ. )ﻧﺼﯿﺮي، (1389

ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي

 اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ واﮐﺎوي ﻓﺮش اﺻﯿﻞ اﯾﺮاﻧﯽ و ﭘﯿﻮﻧﺪ آن ﺑﺎ ﻣﻌﻤﺎري داﺧﻠﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ در اﺑﺘﺪا آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ واژه ﻓﺮش و ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪي ﻣﺨﺘﺼﺮي از اوﻟﯿﻦ آﺛﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻓﺮش و ﻓﺮﺷﺒﺎﻓﯽ و ﺟﺎﯾﮕﺎه آن در ﻓﺮﻫﻨﮓ اﯾﺮاﻧﯽ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ. در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻌﺪي اﻧﻮاع ﻃﺮحﻫﺎي راﯾﺞ ﻓﺮش اﯾﺮان را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه زﯾﺮﺷﺎﺧﻪﻫﺎي آن ﺷﺮح داده و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯿﺎن ﻓﺮش و دﮐﻮراﺳﯿﻮن داﺧﻠﯽ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ. در ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﺎﯾﺮ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ؛ ﻫﻤﮕﯽ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ ﺗﻼش در راﺳﺘﺎي ﻧﺸﺎن دادن اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮش اﯾﺮاﻧﯽ، ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻋﻤﯿﻖ و ﺟﺎﯾﮕﺎه درﺳﺖ آن را در ﻣﻌﻤﺎري داﺷﺘﻪاﻧﺪ. از دﯾﺮﺑﺎز ﻓﺮش در دﮐﻮراﺳﯿﻮن داﺧﻠﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ را اﯾﻔﺎ ﮐﺮده ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ اﺑﻌﺎد ﻓﻀﺎﻫﺎ را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻓﺮشﻫﺎي راﯾﺞ در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﯾﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﻓﺮشﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎص ﺳﻔﺎرش ﻣﯽدادﻧﺪ. اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻣﺪرﻧﯿﺘﻪ ﺷﺪن؛ ﻫﻨﻮز ﻓﺮش ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮد را در ﻣﻌﻤﺎري داﺧﻠﯽ دارد. ﺳﻪ ﻧﻮع ﻓﺮش ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻃﺮح و ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺮاي ﻣﻔﺮوش ﮐﺮدن ﻓﻀﺎﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻟﭽﮏ ﺗﺮﻧﺞ، ﺧﺸﺘﯽ و اﻓﺸﺎن ﻧﺎم دارﻧﺪ. از ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ ﻟﭽﮏ ﺗﺮﻧﺞ از ﻗﺪﯾﻢ ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ و اﻏﻠﺐ ﻓﺮشﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوزه ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ از ﻫﻤﯿﻦ ﺗﻮع اﺳﺖ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮش ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓﻀﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﭼﯿﺪﻣﺎن ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺒﻠﻤﺎن و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ. رﻧﮓ ﻫﻢ ﯾﮑﯽ ار ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي ﻣﻬﻢ در دﮐﻮراﺳﯿﻮن داﺧﻠﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺟﻠﻮه دادن ﻓﻀﺎﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ وﺳﻌﺖ ﮐﻢ؛ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮش ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ رﻧﮓﻫﺎي روﺷﻦ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ. در ﻧﻬﺎﯾﺖ آﻧﭽﻪ ﻣﯽﺗﻮان در ﻏﺎﻟﺐ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ ازﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اراﺋﻪ داد؛ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮش اﺻﯿﻞ اﯾﺮان داراي ارزش و ﺟﺎﯾﮕﺎه واﻻﯾﯽ در ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺳﻨﺖ اﯾﺮاﻧﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ و ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮي ﺑﺎﯾﺪ در ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﻫﻨﺮﻫﺎي اﺻﯿﻞ اﯾﺮاﻧﯽ ﺗﻼش ﮐﺮد. ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﻓﺮش اﯾﺮان ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﺴﯿﺎر ارزﺷﻤﻨﺪي در ﻣﻌﻤﺎري داﺧﻠﯽ دارد و ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺟﺰء ﺟﺪاﯾﯽ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ از دﮐﻮراﺳﯿﻮن داﺧﻠﯽ اﯾﺮاﻧﯽ اﺳﺖ و ﺣﺘﯽ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻏﯿﺮ اﯾﺮاﻧﯽﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﻌﯽ ﺑﺮ ﺣﻔﻆ ارزش و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻓﺮش اﺻﯿﻞ اﯾﺮاﻧﯽ و ﭘﯿﻮﻧﺪ آن ﺑﺎ ﻣﻌﻤﺎري داﺧﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎر اﻫﻤﯿﺖ دارد.

ﻣﻨﺎﺑﻊ

فرش اصیل ایرانی در طراحی داخلی

اﺣﻤﺪي، ﻣﺠﯿﺪ، اﺣﻤﺪي، رﺳﻮل، ﺳﻤﺒﻮﻟﻬﺎ و ﻧﻤﺎدﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎن ارزﺷﻬﺎي ﯾﮏ ﺗﻤﺪن در ﻣﻌﻤﺎري و ﻓﺮش، ﻧﻬﻤﯿﻦ ﺳﻤﭙﻮزﯾﻮم ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻮم و

ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي، ﻣﺸﻬﺪ، 1393 اﻓﺮوغ، ﻣﺤﻤﺪ، 1393، ﻧﻤﺎد و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ در ﻓﺮش اﯾﺮان، ﭼﺎپ ﺳﻮم، ﺗﻬﺮان، ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺮاي ﻣﯿﺮ دﺷﺘﯽ

ﭼﯿﺖ ﺳﺎزﯾﺎن، اﻣﯿﺮ ﺣﺴﯿﻦ، ﻧﻤﺎدﮔﺮاﯾﯽ و ﺗﺎﺛﯿﺮ آن در ﻓﺮش اﯾﺮان، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﮔﻠﺠﺎم، اﻧﺠﻤﻦ ﻋﻠﻤﯽ ﻓﺮش اﯾﺮان، ﺷﻤﺎره 45، 1385 ﺣﺸﻤﺘﯽ رﺿﻮي، ﻓﻀﻞاﷲ، 1393، ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﺮش ﺳﯿﺮ ﺗﺤﻮل و ﺗﻄﻮر ﻓﺮش اﯾﺮان، ﭼﺎپ ﭼﻬﺎرم، ﺗﻬﺮان، اﻧﺘﺸﺎرات ﻫﻨﺮ ژوﻟﻪ، ﺗﻮرج، 1390، ﭘﮋوﻫﺸﯽ در ﻓﺮش اﯾﺮان، ﭼﺎپ دوم، ﺗﻬﺮان، اﻧﺘﺸﺎرات ﯾﺴﺎوﻟﯽ

ﺻﻔﺮي، ﺣﺴﯿﻦ، ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ اﻟﮕﻮي ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻣﻌﻤﺎري اﯾﺮاﻧﯽ و ﻓﺮش اﯾﺮاﻧﯽ در ﺑﯿﺎن ﻣﻌﻨﯽ، ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ ﻫﻨﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺎرﯾﺦ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﺮش دﺳﺘﺒﺎف

اﯾﺮان و ﺟﻬﺎن، ﻧﺠﻒآﺑﺎد، 1390

ﻟﻮﻟﻮﺋﯽ، ﮐﯿﻮان، اﺳﺪي، ﻫﺎﻧﯽ، ﻓﺮش ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻟﮕﻮي اﺻﯿﻞ ﻫﻨﺮ اﯾﺮان و ﺟﺎﯾﮕﺎه آن در ﻣﻌﻤﺎري داﺧﻠﯽ، ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻫﻨﺮ و

ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ، 1393 ﻣﯿﺜﺎﻗﯽ، ﻣﮋده، زرﯾﻦ ﻗﻠﻤﯽ، ﮐﯿﻮان، ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ اﺷﺘﺮاك ﻣﻌﻤﺎري و ﻓﺮش اﯾﺮاﻧﯽ، ﺳﻮﻣﯿﻦ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻋﻤﺮان ﻣﻌﻤﺎري و ﺗﻮﺳﻌﻪ

ﺷﻬﺮي، ﺗﻬﺮان، 1394 ﻧﺼﯿﺮي، ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد، 1389، اﻓﺴﺎﻧﻪ ﺟﺎوﯾﺪان ﻓﺮش اﯾﺮان، ﭼﺎپ اول، ﺗﻬﺮان، ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺮاي ﻣﯿﺮ دﺷﺘﯽ

ﻧﻌﯿﻤﯽﻫﯿﺮ، ﺳﺎرا، دﻫﻘﺎﻧﯽ، ﻓﺎﻃﻤﻪ، ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻧﻘﻮش و ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﭼﻬﺎر ﻫﺰار ﺳﺎﻟﻪ ﻓﺮش اﯾﺮان، ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻫﻨﺮ و ﻣﺤﯿﻂ

زﯾﺴﺖ، 1393